De klimaatonderhandelingen in Cancún zullen zich richten op kleinere doelen

Binnenkort zal er waarschijnlijk weer veel te doen omtrent het klimaatverdrag en de samenkomst van alle partijen van de "Conference of Parties" (COP). De eerste COP was die van 1992 en vond plaats in Rio de Janeiro. Het eigenlijke klimaatverdrag trad in werking op 21 maart 1994. Sinds die tijd hebben bijna alle lidstaten van de Verenigde Naties het verdrag ondertekend en bekrachtigd (ratificatie). Momenteel gaat het hier om zo'n 192 landen en binnen het kader van het klimaatverdrag is in 1997 het welbekende Kyoto-protocol overeengekomen. Het Kyoto-protocol of het Verdrag van Kyoto, heeft als doelstelling om de uitstoot van broeikasgassen wereldwijd te verminderen, zo'n 187 landen zijn betrokken bij dit verdrag. Dit verdrag werd in werking gesteld op 16 februari 2005 en het loopt ten einde in 2012. En dus was het de bedoeling van de COP van vorig jaar in december, COP15, om afspraken te maken over het vervolg van het Kyoto-protocol en dus over de emissiereducties na 2012. Maar deze conferentie is echter op niets uitgelopen en er werd geen nieuw verdrag gesloten. Maar ook dit jaar, in 2010, wordt er terug een COP gehouden. Deze vindt plaats in Cancùn, Mexico en gaat van start op 29 november 2010 en duurt tot 10 december.

Vorig jaar werd er dus een poging gedaan op COP15 om een nieuwe protocol op te stellen die concrete doelen zou bevatten voor de verdere emissiereductie na 2012. Dit verdrag zou in werking moeten treden in 2012 en zou dan aflopen in 2020. Op de klimaatconferentie in 2009 was een belangrijk onderhandelingspunt de hoeveelheid broeikasgassen die minder uitgestoten mogen worden door individuele landen. Ook ontbossing en financiering voor ontwikkelingslanden die kampen met de gevolgen van de huidige klimaatverandering, waren onderwerp van gesprek. Maar het resultaat van deze conferentie was niet naar deze doelstellingen en velen zien dan ook de klimaatconferentie van Kopenhagen als een gemiste kans, aangezien geen van de oorspronkelijke doelstellingen werden behaald. Uiteindelijk werd er een gedeeltelijk akkoord bereikt maar daarin werden er geen concrete doelen vooropgesteld. Er staan afspraken in over 100 miljard dollar klimaatsteun aan de ontwikkelingslanden tegen 2020 en over mechanismen om dat te financieren. Ook de doelstelling om de temperatuurstijging binnen de tweegradengrens te houden, staat in het akkoord. De rijke landen en de ontwikkelingslanden zijn het ook eens om hun klimaatengagementen op te lijsten en via nationale communicatie informatie te verstrekken over hoever ze staan met hun uitstootreducties. Maar dit is dus niet het akkoord waarvoor men in de eerste plaats in samengekomen.

Door deze onaangename ervaring van vorig jaar hebben de COP's een negatief imago gekregen. Zo zegt bijvoorbeeld Jairam Ramesh, de Indische minister voor milieu dat Cancùn de laatste kans is voor de klimaatconferenties. En aangezien China's blijvende oppositie tegenover sterke doelstellingen om emissies te gaan reduceren, en het falen van het doorvoeren van de klimaatwetgeving in de VS, is er vrijwel geen hoop dat er dit jaar een nieuwe verdrag zoals dat van Kyoto zal uit de bus komen. Maar het is niet omdat er waarschijnlijk geen nieuw verdrag voor emissiereductie zal door komen, dat een dergelijke conferentie voor niets georganiseerd wordt. Er wordt daar ook nog over andere zaken onderhandelt, zoals bijvoorbeeld over tegen gaan van de ontbossing, over hoe men zich gaat aanpassen aan het veranderende klimaat, en over de uitwisseling van technologieën die een opmerkelijk verschil kunnen gaan maken in de toekomst. Over deze zaken kunnen er ook besluiten genomen worden op deze conferentie. Deze keer hopen de onderhandelaars die deelnemen aan de conferentie op een 'bottom-up' aanpak van de zaken door besluiten op te stellen over een pakket aan kleinere overeenkomsten die dan een stevige basis kunnen vormen voor sterkere doelstellingen. Zo kijken de onderhandelaars niet op tegen de gigantisch grote uitdagingen om een Verdrag op te stellen dat een vervolg moet zijn op het Kyoto protocol. Christiana Figueres, het hoofd van het secretariaat van het klimaatverdrag van de VN, vertelt dat er enkel resultaten behaalt kunnen worden op de conferentie als alle deelnemende partijen zich voorbereiden om compromissen te sluiten en gebalanceerde verwachtingen hebben over de uitkomst van deze conferentie. Al te hoge verwachtingen zijn ook niet altijd even goed. Want de aanpak waarbij het gaat om "alles of niets" bleek vorig jaar niet te werking in Kopenhagen en dus zou dit in Cancùn waarschijnlijk niet anders zijn. Het moet dus de bedoeling zijn om een in eerste instantie een aantal incrementele winsten binnen te halen.

Vorig jaar was de doelstelling het Kyoto-protocol te gaan verlengen na 2012 tot 2020. Maar daarbij kwam ook nog eens dat de VS ook bij dit verdrag zou betrokken moeten worden. Maar dit bleek een zeer grote uitdaging te zijn aangezien de VS zelfs nooit heeft deelgenomen aan het Kyoto-protocol. Daarnaast wou men, naast de VS, ook de opkomende economieën het verdrag laten ondertekenen. Maar na een hele tijd te onderhandelen leek het al vrij duidelijk dat het heel moeilijk ging zijn om te een akkoord te komen. Op het allerlaatste nippertje van de conferentie lag er een akkoord op tafel waarover zowel de VS, China, Indië, Brazilië en Zuid Afrika het over eens waren. Maar toen waren een groep ontwikkelingslanden de 'spelbrekers' en ze weigerenden dit akkoord. Dit omdat ze vonden dat de geïndustrialiseerde landen met dit verdrag te weinig inspanningen zouden moeten doen, in vergelijking met hen, om de doelstellingen te behalen. Het afgelopen jaar werd er nog veel gediscussieerd tussen verschillende landen over het klimaatverdrag on Kopenhagen. En hierbij ging het dan voornamelijk over 's werelds twee grootste uitstoters van broeikasgassen, namelijk over de VS en China. Daarbij vuurt de VS kritiek af op de ontwikkelingslanden, dat ze meetbare en verifieerbare verbintenissen moeten afleggen. Daarnaast ligt de VS onder vuur vanuit China en andere landen over hoe zij de doelstellingen, opgesteld in een klimaatverdrag in de aard van dat het Kyoto-protocol, zouden behalen wanneer ze er zelf niet in slagen om een klimaatwetgeving door te voeren in hun land.

Zolang de grote economieën in de wereld zich niet aansluiten bij een dergelijke klimaatverdrag is het in dat geval onbegonnen werk voor kleinere staten om dergelijke doelstellingen te behalen. Dus voor het slagen van een akkoord in een klimaatverdrag is het wel een kwestie van 'allemaal of niemand'. En daarom focussen de onderhandelaars zich nu op een meer stapsgewijze aanpak in vergelijking met vorig jaar. Zo hopen ze over meerdere kleinere doelstellingen snel tot een unaniem akkoord te komen. En indien alles naar plan verloopt dan zouden al deze kleine akkoorden samen een significant resultaat moeten worden. Momenteel ziet het er al voor een aantal van dergelijke kleinere doelstellingen vrij goed uit. Zo lijkt het erop dat men snel tot een akkoord zal komen over initiatieven om geld van de geïndustrialiseerde landen naar de ontwikkelingslanden te krijgen om daar de uitstoot door de ontbossing te reduceren en om zich er aan te passen aan de gevolgen van de huidige klimaatverandering. Daarnaast lijkt het er nu al op dat de onderhandelaars het ongeveer eens zijn om een netwwerk van innovatie centra te gaan opstarten. Deze centra zouden zich bezig gaan houden met zaken om de ontwikkelingslanden te helpen om hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen, hoe ze om kunnen gaan met het veranderend klimaat. Hoewel hierbij een onenigheid over de intellectuele eigendomsrechten roet in het eten kan gooien.

Maar er zijn geen garanties op de uitkomst van de klimaatconferentie in Cancùn. Er is geen zekerheid over dat er al dan niet een oude onenigheden terug naar boven zullen komen waardoor het heel erg moeilijk zal worden om tot een akkoord te komen. En de huidige financiële crisis die wereldwijd impact heeft een niet erg goeie invloed op de bereidheid van landen om maatregelen te nemen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Dus het blijft afwachten op de uitkomst van deze conferentie.

Geschreven door Emile Glorieux, bron [nature]