Het oplosbaar probleem van energiearmoede

Momenteel gaat 80% van de beschikbare energie op aarde naar een beperkte groep mensen die staat voor minder dan 20% van de wereldbevolking. Eén van de doelstelling van de Verenigde Naties is om de extreme armoede uit de wereld te helpen. Dit is bijna enkel mogelijk als de VN er ook aan werk om elektriciteit en een moderne manier op veilig te kunnen koken brengt naar de miljarden mensen die in extreme armoede leven. Vele van de mensen die in armoede leven hebben geen toegang tot elektriciteit of sanitair, wereldwijd leven miljarden mensen in deze omstandigheden. Dit wordt ook energiearmoede genoemd. Dit is een groot probleem in de on-ontwikkelde landen in de wereld. Het eenvoudig beschikbaar zijn van elektriciteit is een van de voorwaarden voor een snelle ontwikkeling van een land op het gebied van industrie, economie, onderwijs, gezondheidszorg en etc. Dit probleem kan op verschillende manieren opgelost worden, maar aan elke oplossing hangt er uiteraard een verschillend prijskaart en zijn er ook telkens ook nog andere gevolgen. Eén van de gevolgen waar men ook moet naar uitkijken is het effect van de oplossingen op de uitstoot van broeikasgassen en dus op de klimaatverandering. Deze moeten zoveel mogelijk beperkt worden maar dit gaat meestal gepaard met een hogere kostprijs.

Verschillende organisaties, waaronder het International Energy Agency (IEA), United Nations Development Programme (UNDP) en United Nations Industrial Development Organisation (UNIDO), hebben dit probleem onderzocht en in het rapport kwamen ze tot de conclusie dat dit probleem van de energiearmoede opgelost kan worden zonder dat er een onbetaalbare hoeveelheid geld nodig is en zonder dat er ernstige gevolgen zijn voor de klimaatverandering. Om 'moderne energie' te voorzien aan de armste mensen ter wereld zou er jaarlijks een investering van $41 miljard nodig zijn en dit de komende 5 jaar lang. Dit bedrag lijkt gigantisch groot maar dit moet eerder in een bepaald perspectief gezien worden. Het bedrag van $41 miljard staat gelijk met 0,06% van het globale bruto binnenlands product. Het rapport van de onderzoeken tonen aan dat de elektriciteitsvoorziening voor deze mensen voor een bescheiden toename van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen zou zorgen. In totaal zijn er 1,4 miljard mensen die geen toegang hebben tot elektriciteit en daarnaast zijn 3 miljard mensen die in slecht geventileerde ruimtes moeten koken met een vuur van brandend hout, houtskool of mest. De slechte verluchting vormt een ernstige doodsoorzaak voor die mensen, vooral dan voor de kinderen.

De beperkte toename van de uitstoot van broeikasgassen, die gepaard gaan met de energievoorziening voor deze mensen, komt doordat de hoeveelheid brandstof dit nodig is relatief klein ten opzichte van het brandstofverbruik in de ontwikkelde landen en de landen met opkomende industrieën. Daarnaast zijn er talloze mogelijkheden om gebruik te maken van propere en eventueel hernieuwbare energiebronnen. Indien de wereld grote inspanning levert om de energiearmoede aan te pakken dan zou er tegen 2030 maar 2,9% meer elektriciteit opgewekt worden, de vraag naar aardolie zou met 1% gestegen zijn en de uitstoot van CO2 zou 0,8% toegenomen zijn. Eén van de topmannen van het UNDP, Kamal Rijal, legt uit dat er eigenlijk geen directe reden is waarom we dit probleem niet zouden aanpakken. Het geld die nodig zijn voor de investeringen vormt niet geen ernstig probleem en ook de klimaatverandering belemmerd dit niet.

Het rapport van het onderzoek vermeld dat, indien er geen maatregelen genomen worden om de energiearmoede aan te pakken, tegen 2030 tegen 4000 mensen zullen sterven per dag als gevolg van energiearmoede. Het grootste probleem is de giftige rook en huisbrand door de onveilige, primitieve fornuizen die er gebruikt worden. Dit probleem, naar schatting, zorgt voor een grotere kindersterfte dan bijvoorbeeld malaria, tuberculose of HIV/AIDS. Het grootste probleem van energiearmoede situeert zich in Sub-Saharisch Afrika. Daar heeft slechts 31% van de bevolking toegang tot elektriciteit en 80% gebruikt er de 'traditionele biomassa' als brandstof om te koken. Blootstelling aan brandend afval van gewassen, hout of mest in een open vuur veroorzaakt long-, hart- en vaatziektes en aandoeningen aan de luchtwegen.

De milleniumdoelstellingen, ofwel United Nations Millenium Development Goals is een verklaring opgesteld door de Verenigde Naties, die gericht is op het uitbannen van wereldwijde armoede. Deze verklaring werd ondertekend door de regeringsleiders van 189 landen in september 2000. De milleniumdoelstellingen zijn vertaald in acht concrete doelen die in 2010 moeten worden behaald. De onderwerpen van deze acht doelstellingen zijn armoede en honger, basiseducatie, gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen, kindersterfte, gezondheid van moeders, HIV/AIDS en malaria andere ziekten, de wereldwijde samenwerking voor ontwikkeling. In deze millenniumdoelstelling wordt energiearmoede niet vermeld. Maar op een recente bijeenkomst van de VN werden de resultaten van dit rapport voorgesteld en aangekaart door de verschillende leden. Secretaris-generaal Ban Ki-moon heeft aangegeven dat hij toegang tot elektriciteit als noodzakelijk ziet voor het behalen van de millenniumdoelstellingen. Energiearmoede zou ook één van de milleninumdoelstelling gaan worden.

Geld vormt al een probleem voor het behalen van de millenniumdoelstellingen zonder dat men er nog een doelstellingen bijvoegt met als onderwerp de energiearmoede. Toch is energie belangrijk bij het aanvechten van armoede. Dit komt door energie een noodzakelijke component is voor de ontwikkeling van een land en dus voor het verhelpen van armoede. De financiering van de millenniumdoelstellingen gebeurt via de afspraak dat elk deelnemend land 70 cent per $100 die binnenkomt via hun economische activiteiten aan de kant legt voor de financiering van deze doelstellingen. Maar van de 189 landen zijn er enkel 5 die zich aan deze afspraak houden.

Er bestaan al enkele mooie voorbeelden van initiatieven voor het bestrijden van energiearmoede. Eén daarvan is Solar CITIES, opgericht door Thomas Taha Rassam Culhane. Solar CITIES is een non-profit organisatie die werkt in de armste regio's in Egypte en andere Afrikaanse landen. Daar installeren ze zonneboilers op daken van huizen en bouwen ze biobrandstof systemen op kleine schaal. Al hun activiteiten voeren ze samen met de lokale bevolking uit. Thomas Taha Rassam Culhane verteld dat het belangrijk is om de juiste materialen daar ter plekke beschikbaar te maken aan een radicaal verlaagde prijs voor de bevolking door. Dit maakt het mogelijk voor de mensen daar om deze materialen te kopen. Zo kunnen ze hun eigen innovativiteit en ondernemerschap gaan ontplooien. Volgens hem moeten wij de onderdelen en de plannen aanbieden aan de mensen daar in plaats van de installaties en diensten. Het is namelijk eenvoudig om de mensen daar de nodige training te geven zodat ze hun energieproblemen zelf kunnen oplossen.

Eén van de mogelijkheden om de problemen van energiearmoede op te lossen is door biomassa in geavanceerde fornuizen te verbranden. In het ontwerp van deze fornuizen wordt aandacht besteed aan een volledige verbranding van de biomassa, aan de veiligheid, aan een goede afzuiging, etc. Maar dit is slechts één voorbeeld. Een andere optie is om zonne-energie, ook al kosten zonnepanelen relatief veel in de ontwikkelde landen. In de niet-ontwikkelde landen zou dit een relatief goedkope optie kunnen zijn. Daar zou het niet gaan om grote zonnepanelen of installaties maar om kleine panelen die voldoende energie leveren om een batterij op te laden die 's nachts een lamp kan doen branden. Of om een pomp aan te drijven, of een gsm op te laden. Dergelijke zonnepanelen zijn te verkrijgen voor een relatief lage prijs en zou voor de mensen daar een groot verschil kunnen uitmaken. Hetzelfde is ook geldig voor kleine windmolens.

De energie-arme mensen die niet in (of aan de rand van) grote steden leven (en dit is het geval voor 85% van hen) zijn lokale kleine 'energie-oplossingen' vaak het goedkoopst. Het namelijk zo dat op deze plaatsen er geen elektriciteitsnet aanwezig is of dat het in zeer slechte staat is. Dus grote centrale elektriciteitscentrale, die in de ontwikkelde landen het goedkoopst zijn, zijn daar niet onmiddellijk de goedkoopste oplossing. Want de aanleg van een elektriciteitsnet is vrij kostelijk en is niet in een jaar voltooid.

Dit zijn een paar van de vele mogelijkheden om dit probleem aan te pakken. Dit probleem dient overal grondig aangepakt te worden zodat de oplossingen langdurig zijn. Vele mensen lijden door de gevolgen van energiearmoede en daarnaast is het ook een belemmerd voor de ontwikkeling van deze mensen. Momenteel is het verbruik van energie ongelijkmatig verdeeld over de wereldbevolking en indien deze verdeling meer in evenwicht wordt gebracht is dit voor bijna iedereen voordelig. 

via [news.nationalgeographic]