Zonne-energie bracht licht in het door de aardbeving verduisterde Haïti

Dit jaar op dinsdag 12 januari 2010 om 16:53:09 deed zich een zware aardbeving voor in Haïti. De beving met een kracht van 7.0 op de schaal van Richter vond plaats 25 kilometer ten zuidwesten van de Haïtiaanse hoofdstad Port-au-Prince op een diepte van 13 kilometer. De intensiteit van de aardbeving wordt ook getypeerd door behoorlijke schade tot verwoestend. De beving was de krachtigste aardbeving die het eiland heeft getroffen in meer dan twee eeuwen. Ook in de buurlanden van Haïti was de aardbeving ook voelbaar en er werd zelfs gewaarschuwd voor een eventuele tsunami, maar dit alarm werd na 12 uur ingetrokken. De beving werd gevolgd door meerdere naschokken, variërend van 4,5 tot 5,9 op de schaal van Richter. De aardbeving zorgde voor een dodental van 230.000 en het aantal gewonden 310.000. Door de aardbeving zijn ruim 1,5 miljoen Haïtianen, een zesde van de totale bevolking van het land, dakloos geworden. De aardbeving zorgde voor een nationale verwoesting in het land. Naast vele huizen van de inwoners, was/is een groot deel van de belangrijke gebouwen uit Port-au-Prince beschadigd of compleet verwoest door de aardbeving, waaronder het presidentieel paleis, het gebouw van het parlement van Haïti, de kathedraal van Port-au-Prince en vele ziekenhuizen. Verder nog zijn verscheidene scholen en universiteitsgebouwen ingestort.

Aangezien Haïti één van de armste landen ter wereld is, zijn de bouwvoorschriften er niet nauwkeurig bepaald en laat de veiligheid van de bouwwerken er vaak te wensen over. Dat is één van de mogelijke verklaringen voor het feit dat zovele huizen zijn ingestort. Heel wat gebouwen werden op heuvels gebouwd of waren onvoldoende van funderingen voorzien. Na de aardbeving werd de toevoer van internationale hulpgoederen en reddingsteams er de eerste dagen ernstig gehinderd doordat de infrastructuur in Haïti was weggevaagd door de aardbeving. Bijvoorbeeld was de controletoren van de enigste werkende luchthaven op het eiland ingestort waardoor er een Amerikaans team van luchtverkeersleiders ingevlogen moet worden. Ook de zeehavens waren onbruikbaar geworden door de schade van de aardbeving, kranen en kades waren verwoest en konden niet meer gebruikt worden.

Het land moest dus na de aardbeving terug her-opgebouwd worden aangezien alles er verwoest of beschadigd was. Maar het land moet niet zomaar meer terug opgebouwd worden zoals het voordien was. Het is belangrijk om lessen te gaan trekken uit een dergelijke ramp zodat men de tragedie in de toekomst kan gaan voorkomen. De Haïtiaanse zakenman, Alex Georges verteld dat hij één zaak in het bijzonder herinnerd de dag van de ramp. Namelijk spreekt hij over de duisternis en het licht. De duisternis kwam er door de dikke stofwolk die er hing na de aardbeving. De stofwolk kwam van de ingestorte huizen en gebouwen en zorgde dat het land een tijd in de duisternis vertoefde. Het licht die Alex zich herinnert is niet zozeer het terugkerende daglicht na de duisternis door de stofwolk. Hij bedoelt het licht van de straatlampen de nacht die kort volgde op de aardbeving. Aangezien de aardbeving plaats vond 21:53:09 lokale tijd, was het kort daarna nacht. Ondanks dat in het ganse land de elektriciteit was uitgevallen gaven de straatlampen toch die nacht het hoognodige licht aan de bevolking van Haïti. Hoe dit mogelijk is, namelijk om deze straatverlichting gebruik maken van zonne-energie en dus niet aangesloten zijn op het elektriciteitsnet van het land.

Het bedrijf van Alex Georges was degene die de straat verlichting op zonne-energie hadden geïnstalleerd in het land. En die nacht zag hij welke goede keuze dat geweest was om de straatverlichting op zonne-energie te laten werken. De chaos zou nog veel groter geweest zijn indien er 's nachts niets van verlichting was geweest. En een grotere chaos zou in het slechtste geval ook voor nog meer slachtoffers gezorgd hebben. Deze ervaring heeft Alex Georges aan het denken gezet, namelijk over het feit dat zonne-energie uitstekend van pas komt bij rampen voor hulp aan te bieden aan de slachtoffers.

Haïti, de eilandstaat ligt in de Caribische Zee. De Caribische Zee is een zee grenzend aan de Atlantische Oceaan. In vroeger tijden was deze zee vooral berucht door de vele piraten en boekaniers die in deze warme wateren vertoefden. Maar momenteel zijn de piraten er weg maar het gebied is er wel gekend voor dat er veel orkanen doortrekken. Aan het eind van de zomer vormen zich vaak 'doldrums' - een zone met stijgende luchtbeweging in de buurt van de evenaar, deze zone is zeer onstabiel, de ene keer erg nat en dan weer droog en vaak krachtige onweren. De stijgende luchtbeweging wordt veroorzaakt doordat het oppervlaktewater er relatief warm is. En de passaatwinden ontmoeten elkaar bij een doldrum, doordat het een gordel is van lage druk, vanwaar de aangezogen lucht opstijgt. Het warme zeewater en de opstijgende lucht is een goede voedingsbodem voor krachtige tropische cyclonen. Het orkaanseizoen in het gebied is in de maanden augustus, september en oktober. De orkanen zorgen er vaak ook voor ernstige natuurrampen in het gebied. En naast de orkanen is er ook nog eens de dreiging van hevige aardbevingen doordat de Caribische plaat er aan het opschuiven is naar het oosten en zo langs de Noord Amerikaanse plaat schuift. Er kan dus gezegd worden dat men in die regio vaak te kampen heeft men catastrofale natuurrampen.

En dus zou het geen slechts idee zijn om zonne-energie te gaan overwegen voor ook nog andere toepassingen dan straatverlichting. Zeker wanneer het gewenst is dat die toepassingen blijven werken tijdens of na een aardbeving, orkaan of andere natuurrampen. De straatverlichting van Alex Georges heeft duidelijk het nut van het vertrouwen op zonne-energie bewezen na de aardbeving in Haïti. Alex Georges is co-oprichter van het drie jaar oude bedrijf ENERSA (Energies Renouvelables S.A.), die in hun driejarige bestaan al meer dan 500 straatlantaarns heeft verkocht en geïnstalleerd in meer dan 58 steden. De technologie in hun product is van de allernieuwste op de markt, namelijk maken ze gebruik van LED lampen. En geïntegreerde zonnepanelen zorgen voor de energievoorziening, namelijk overdag produceren zij energie met de invallende zonnestralen en deze elektrische energie wordt opgeslagen in de batterij van de straatlantaarn. En 's nachts wordt de elektrische energie gebruikt door de LED lampen om de straat en omgeving te verlichten.

Voor de aardbeving, was Haïti een land waarin energiearmoede een groot probleem vormde. Het land had de laagste cijfers in verband met de toegang tot elektriciteit, namelijk amper 12,5% van de 9 miljoen inwoners was er aangesloten op het elektrische netwerk van het land en kon dus genieten van de energieservices. Voor degene die niet aangesloten waren op het elektrisch netwerk maar toch een beperkt inkomen hadden slaagden erin om een dieselgenerator te kunnen kopen en deze te laten draaien om zo elektriciteit te produceren. En na de aardbeving werd het er niet echt beter op, namelijk het elektriciteitsnet lag volledig plat en de prijs van diesel heel uiteraard heel snel de lucht in zodat die nagenoeg onbetaalbaar was voor de bevolking. Na de ramp waren de inwoners dus nagenoeg volledig afgesloten van alle denkbare manieren van energievoorziening. Dit heeft een enorme bijdrage gehad tot de chaos in het land die een hele tijd heeft aangehouden na de aardbeving.

Aangezien het met vele hernieuwbare energiebronnen wel mogelijk is om de mensen na een aardbeving of een andere ramp van gelijkaardige omvang blijven te voorzien van energie, is het misschien geen slecht idee om de integratie van deze hernieuwbare energiebronnen te gaan promoten. In de ontwikkelde landen krijgt zonne-energie vaak het verwijt veel te duur te zijn en waarschijnlijk is dit er in vele gevallen en situatie ook het geval. Maar dit wil daarmee niet zeggen dat dit ook in alle andere lande het geval is. In totaal is er een bedrag van $ 11,5 miljard vrijgemaakt door de landen van de Verenigde Naties voor de heropbouw van Haïti na de aardbeving. Indien men een land zoals Haïti wil uitrusten met meer van dergelijke installaties op zonne-energie of andere kleinschalige installatie voor de opwekking van hernieuwbare energie zou de totale kostprijs hiervan $ 400 miljoen. Op zich is dit een groot bedrag maar het is slechts een fractie van het budget vrijgemaakt voor de heropbouw van het land. En aangezien er zich nog meer van dergelijke natuurrampen voor te doen in de toekomst is het waarschijnlijk wel het waard om de hernieuwbare energiebronnen eens te overwegen.

Vijay Modi, een expert in energie van Columbia University's Earth Institute, verteld dat hernieuwbare energie een onmiddellijke rol kan gaan spelen in de vraag naar elektriciteit in Haïti. Maar daarnaast dient er in het land ook werk gemaakt te worden van de dringende nood aan energie om te koken. Energie voor te koken bevindt zich naast de energie voor verlichting en andere toepassingen die gebruik maken van elektrische energie. Namelijk omdat koken nagenoeg nergens in Haïti gebeurt met elektrische energie. Op korte termijn kan het land sterk geholpen worden door de distributie van kerosine of propaan om te koken. Maar op lange termijn is dit geen oplossing en zal er moeten gekeken worden naar duurzame land beheer om de bevolking te voorzien van hout en houtskool om mee te koken. Biomassa zoals hout en houtskool kunnen, indien zorgvuldig beheert, als hernieuwbare energiebron voor de bevolking. En naast deze twee, die al van voor de aardbeving in gebruik waren bij de bevolking, is het belangrijk dat het land ook werk zal maken van een andere energiebron waarmee gekookt kan worden. Namelijk gaat het hier 'biochar', dit is houtskool gecreëerd door pyrolyse van biomassa, met dat verschil ten opzichte van houtskool dat de biomassa hier afkomstig is van afval uit de landbouwsector en niet van uit de natuur. Zo wordt kan er geprofiteerd worden van dubbel landgebruik, namelijk wordt het land zowel voor voedselproductie als voor energieproductie gebruikt. De energie-expert duidt er ook op dat het gebruik van kerosine voor verlichting erg problematische gevolgen zal hebben op de mensen en op het klimaat. De dampen door de verbranding van de kerosine is namelijk vrij giftig wanneer deze ingeademd wordt en ook zorgt de kerosine voor brandgevaar.

De zonne-energie in Haïti zorgde na de aardbeving er niet enkel voor dat de straten verlicht waren, maar ook na de ramp bewees het ook een grote dienst in de tentenkampen waar de bewoners die dakloos geworden waren overnachten. Namelijk doordat men ook daar verlichting op zonne-energie gebruikte, was het 's nachts een stuk veiliger in deze tentenkampen. Door de verdienstelijke ervaring met zonne-energie na de aardbeving in het land, heeft men er een sterk vertrouwen in gekregen. Zo heeft de hulporganisatie 'Partners In Health' heeft een ziekenhuis opgebouwd in het land uitgerust met een zonne-energie installatie die het ziekenhuis van energie moet voorzien. Uiteraard heeft het ziekenhuis nog steeds een dieselgenerator uit voorzorg indien er ergens iets fout zou gaan. De dieselgenerator wordt enkel maar gebruikt als back-up installatie.

Deze ervaringen zijn tot op zekere hoogte ook een les voor ander gebieden in de wereld die ook vaak te kampen hebben met natuurrampen. Ook zij kunnen hoogstwaarschijnlijk hernieuwbare energiebronnen inzetten die ook na het voordoen van een ramp de bevolking de verschillende energieservices kan aanbieden.

Geschreven door Emile Glorieux, bron [news.nationalgeographic]