Plan C werd in 2006 opgericht door de Vlaamse regering en OVAM (de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij) als een experiment in vernieuwend milieubeleid. Het bestaande afvalbeleid in Vlaanderen liep immers tegen zijn eigen grenzen aan en had dringend nood aan een forse innovatie-impuls om werk te maken van een geïntegreerd en materialenbeheer. Belangrijk daarbij is dat Plan C verder kijkt dan de technologie en uitgaat van een systeemperspectief op lange termijn en staat voor een geïntegreerde benadering van duurzaamheid.
Op de jaarlijkse netwerkdag van Plan C in oktober 2009 vatte Dr. Karel Van Acker, coördinator van het Leuven Materials Research Centre en voorzitter van Plan C, de drijfveer achter Plan C als volgt samen: "Plan C is ontstaan vanuit het besef dat het (wereldwijde) materialen- en energievraagstuk een dringende aanpak vraagt. De noodzakelijke ommezwaai moet richting krijgen én moet sneller gaan. Daaruit kunnen vervolgens interessante economische kansen voortvloeien". Vandaag werpt Plan C zich op als een volwaardige partner van het Vlaamse economische en innovatiebeleid, meer bepaald van het Toekomstplan Vlaanderen in Actie (VIA) en het Pact 2020.
Voortrekkers met een langetermijnvisie
Plan C is een overlegplatform van een zestigtal gedreven mensen uit alle geledingen en vakgebieden van de maatschappij: wetenschappers, mensen uit het bedrijfsleven, de ngo-wereld en de overheid. In Plan C verdedigen ze echter niet de belangen van hun organisatie, maar leggen ze al hun competenties samen om een langetermijnvisie, een inspirerend, grensverleggend Leitbild te ontwikkelen. Ze gaan ervan uit dat materialen de ruggengraat van de economie zijn. Het verbruik en gebruik van materialen is immers de basis van onze productie- en consumptiepatronen. Via bilaterale contacten, workshops en studiedagen wil het overlegplatform vat krijgen op een complex van in elkaar grijpende veranderingen die de huidige werkelijkheid volledig hertekenen.
Concrete transitiethema's
Eigenlijk streeft Plan C op lange termijn naar een samenleving die zowel op technologisch vlak als in de hoofden van de mensen gedematerialiseerd is. Dat is het wervende toekomstbeeld waarin de materialenkringloop wordt gesloten en tegelijk maximaal meerwaarde creëert. Plan C ziet verschillende transitiepaden en -thema's die dit toekomstbeeld dichterbij brengen.
De kringloop ‘slim sluiten'
Tot nog toe focussen we ons te veel op het beheren van de impact per schakel in de keten. Plan C ziet meer opportuniteiten in een structuur en organisatie die gericht zijn op het hoogwaardig sluiten van de hele keten. Het netwerk denkt daarbij aan ‘ecoclusters'. Dat zijn bedrijventerreinen waar het afgewerkte product of het afval van het ene bedrijf dient als grondstof voor een ander bedrijf dat eraan paalt en op zijn beurt output levert voor een ander bedrijf dat daar eveneens gevestigd is. Het volstaat om de materiaalstromen in kaart te brengen en er conclusies uit te trekken.
Materialen op maat
De uitputting van grondstoffen kan nog extra worden beperkt door materiaal- en energieverliezen bij het sluiten van de kringlopen verder te verminderen. Volgens Plan C kan dat door de kringlopen zo kort, lokaal en transparant mogelijk te maken. Ook efficiëntere productiemethodes zoals lasertechnologie kunnen de materiaalverliezen bij ontginning en productie nog verder beperken. En door resoluut te kiezen voor ecodesign wordt al van bij het ontwerpen van producten rekening gehouden met functie, levensduur, herstelling, recyclage of reassemblage en treden er achteraf geen onverwachte problemen op.
Tot uw dienst
Mensen hebben geen behoefte aan een auto, een grasmaaier of een koelkast. In feite hebben ze alleen de functies nodig om hun noden te dekken. Als we ons daarvan bewust zijn, kunnen we afstappen van onze materiaalintensieve consumptiegewoonten en kiezen voor een materiaalzuinige diensteneconomie. De gebruiker krijgt minstens dezelfde functionaliteit, maar het materiaalrendement is verschillende keren hoger. Dat geeft een krachtige impuls aan een verdere dematerialisatie van onze maatschappij.
Wakkere Samenleving
De transitie verloopt niet alleen extern, maar ook intern: onze sociale normen, cultuur, wereld- en denkbeelden worden in vraag gesteld. Onbezorgd kiezen is onverantwoord kiezen. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn keuzes. Een duurzame samenleving steunt op bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen en op consumenten die de bedrijven daarin steunen door duurzame keuzes te maken. Bestaande succesvolle transitie-initiatieven zoals klimaatwijken, ‘fairtrade'-gemeenten en ‘donderdag veggiedag' wil Plan C integraal en holistisch verbreden, verdiepen, opschalen en combineren.
Duurzame kunststoffen
Vandaag zijn kunststoffen gebaseerd op olie. Ze zijn recycleerbaar maar omdat er zoveel verschillende soorten zijn is dat een dure zaak. Vandaar de logische stappen: uniforme kunststoffen maken, ze door technologische ingrepen herleiden tot 1 soort kunststof en vervolgens de olie als grondstof vervangen door bioafbreekbare aminozuren of zelfs CO2!
Lerend netwerk
Plan C heeft de fase van het omschrijven van het in de verre toekomst geprojecteerde inspirerende transitiebeeld afgerond en ook de thema's om daartoe te komen zijn al grotendeels uitgewerkt. De huidige fase is waarschijnlijk de moeilijkste : "Nu is het vooral belangrijk om experimenten op te zetten die het verschil kunnen maken. Zo willen we de pioniers overtuigen om de eerste stap te zetten. De positieve resultaten schalen we dan later op naar een veel groter publiek van ondernemingen en burgers", besluit Peter Tom Jones, materiaalwetenschapper en voortrekker van Plan C. Het netwerk houdt er overigens rekening mee dat sommige projecten ook faliekant kunnen mislukken. Maar dat kan evengoed voedsel zijn voor de beoogde duurzame omslag van het systeem.
Op de jaarlijkse netwerkdag van Plan C in oktober 2009 vatte Dr. Karel Van Acker, coördinator van het Leuven Materials Research Centre en voorzitter van Plan C, de drijfveer achter Plan C als volgt samen: "Plan C is ontstaan vanuit het besef dat het (wereldwijde) materialen- en energievraagstuk een dringende aanpak vraagt. De noodzakelijke ommezwaai moet richting krijgen én moet sneller gaan. Daaruit kunnen vervolgens interessante economische kansen voortvloeien". Vandaag werpt Plan C zich op als een volwaardige partner van het Vlaamse economische en innovatiebeleid, meer bepaald van het Toekomstplan Vlaanderen in Actie (VIA) en het Pact 2020.
Voortrekkers met een langetermijnvisie
Plan C is een overlegplatform van een zestigtal gedreven mensen uit alle geledingen en vakgebieden van de maatschappij: wetenschappers, mensen uit het bedrijfsleven, de ngo-wereld en de overheid. In Plan C verdedigen ze echter niet de belangen van hun organisatie, maar leggen ze al hun competenties samen om een langetermijnvisie, een inspirerend, grensverleggend Leitbild te ontwikkelen. Ze gaan ervan uit dat materialen de ruggengraat van de economie zijn. Het verbruik en gebruik van materialen is immers de basis van onze productie- en consumptiepatronen. Via bilaterale contacten, workshops en studiedagen wil het overlegplatform vat krijgen op een complex van in elkaar grijpende veranderingen die de huidige werkelijkheid volledig hertekenen.
Concrete transitiethema's
Eigenlijk streeft Plan C op lange termijn naar een samenleving die zowel op technologisch vlak als in de hoofden van de mensen gedematerialiseerd is. Dat is het wervende toekomstbeeld waarin de materialenkringloop wordt gesloten en tegelijk maximaal meerwaarde creëert. Plan C ziet verschillende transitiepaden en -thema's die dit toekomstbeeld dichterbij brengen.
De kringloop ‘slim sluiten'
Tot nog toe focussen we ons te veel op het beheren van de impact per schakel in de keten. Plan C ziet meer opportuniteiten in een structuur en organisatie die gericht zijn op het hoogwaardig sluiten van de hele keten. Het netwerk denkt daarbij aan ‘ecoclusters'. Dat zijn bedrijventerreinen waar het afgewerkte product of het afval van het ene bedrijf dient als grondstof voor een ander bedrijf dat eraan paalt en op zijn beurt output levert voor een ander bedrijf dat daar eveneens gevestigd is. Het volstaat om de materiaalstromen in kaart te brengen en er conclusies uit te trekken.
Materialen op maat
De uitputting van grondstoffen kan nog extra worden beperkt door materiaal- en energieverliezen bij het sluiten van de kringlopen verder te verminderen. Volgens Plan C kan dat door de kringlopen zo kort, lokaal en transparant mogelijk te maken. Ook efficiëntere productiemethodes zoals lasertechnologie kunnen de materiaalverliezen bij ontginning en productie nog verder beperken. En door resoluut te kiezen voor ecodesign wordt al van bij het ontwerpen van producten rekening gehouden met functie, levensduur, herstelling, recyclage of reassemblage en treden er achteraf geen onverwachte problemen op.
Tot uw dienst
Mensen hebben geen behoefte aan een auto, een grasmaaier of een koelkast. In feite hebben ze alleen de functies nodig om hun noden te dekken. Als we ons daarvan bewust zijn, kunnen we afstappen van onze materiaalintensieve consumptiegewoonten en kiezen voor een materiaalzuinige diensteneconomie. De gebruiker krijgt minstens dezelfde functionaliteit, maar het materiaalrendement is verschillende keren hoger. Dat geeft een krachtige impuls aan een verdere dematerialisatie van onze maatschappij.
Wakkere Samenleving
De transitie verloopt niet alleen extern, maar ook intern: onze sociale normen, cultuur, wereld- en denkbeelden worden in vraag gesteld. Onbezorgd kiezen is onverantwoord kiezen. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn keuzes. Een duurzame samenleving steunt op bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen en op consumenten die de bedrijven daarin steunen door duurzame keuzes te maken. Bestaande succesvolle transitie-initiatieven zoals klimaatwijken, ‘fairtrade'-gemeenten en ‘donderdag veggiedag' wil Plan C integraal en holistisch verbreden, verdiepen, opschalen en combineren.
Duurzame kunststoffen
Vandaag zijn kunststoffen gebaseerd op olie. Ze zijn recycleerbaar maar omdat er zoveel verschillende soorten zijn is dat een dure zaak. Vandaar de logische stappen: uniforme kunststoffen maken, ze door technologische ingrepen herleiden tot 1 soort kunststof en vervolgens de olie als grondstof vervangen door bioafbreekbare aminozuren of zelfs CO2!
Lerend netwerk
Plan C heeft de fase van het omschrijven van het in de verre toekomst geprojecteerde inspirerende transitiebeeld afgerond en ook de thema's om daartoe te komen zijn al grotendeels uitgewerkt. De huidige fase is waarschijnlijk de moeilijkste : "Nu is het vooral belangrijk om experimenten op te zetten die het verschil kunnen maken. Zo willen we de pioniers overtuigen om de eerste stap te zetten. De positieve resultaten schalen we dan later op naar een veel groter publiek van ondernemingen en burgers", besluit Peter Tom Jones, materiaalwetenschapper en voortrekker van Plan C. Het netwerk houdt er overigens rekening mee dat sommige projecten ook faliekant kunnen mislukken. Maar dat kan evengoed voedsel zijn voor de beoogde duurzame omslag van het systeem.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Klik rechts onder het commentaar-kader op "Aanmelden via e-mail" indien u via mail op de hoogte wilt blijven van de nieuwe reacties op deze post.